Μήνας: Απρίλιος 2020

Εικόνα νεαρής γυναίκας με μάσκα μπροστά από γκράφιτι της Μόνα Λίζα να φοράει μάσκα
Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Στέλιος Στυλιανίδης στο tvxs.gr: Φοβάμαι την εγκατάσταση μιας γενικευμένης καχυποψίας

της Φωτεινής Λαμπρίδη

Στην πρόσφατη έρευνα της Palmos Analysis για το Speedy News, το 78% των πολιτών, φαίνεται να έχει αποφασίσει πως θα αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές και μετά την κρίση της πανδημίας. Το πως επιδρά η πανδημία αλλά και τα μέτρα που πάρθηκαν στην κοινωνική μας συμπεριφορά, είναι κάτι που απασχολεί αρκετούς φιλοσόφους, όπως τον Ιταλό φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκάμπεν που γράφει σε πρόσφατο άρθρο του: «Οι πρόσφατες δεκαετίες, στις οποίες κυριάρχησαν οι πολιτικές του φόβου, έχουν αφήσει το στίγμα τους. Αυτό μπορεί να το δει κανείς στο σημερινό φόβο της φυσικής επαφής, ή στα καχύποπτα βλέμματα που επιτηρούν την τήρηση της «απόστασης ασφαλείας» μεταξύ των ανθρώπων». Το tvxs.gr ζήτησε από τον Στέλιο Στυλιανίδη (καθηγητή κοινωνικής ψυχιατρικής στο Πάντειο, ψυχίατρο – ψυχαναλυτή) να σχόλιασει τα αποτελέσματα της έρευνας.

«Φοβάμαι την εγκατάσταση μιας γενικευμένης καχυποψίας η οποία τροφοδοτείται από τον εσωτερικευμένο φόβο και την αβεβαιότητα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια του αυθορμητισμού και της αυθεντικότητας των διαπροσωπικών σχέσεων. Εάν παγιδευτούμε στις στατιστικές διακρίσεις (πχ συναναστροφή με Κινέζους ή Ιταλούς) μπορεί να διολισθήσουμε σε συμπεριφορές κοινωνικού ρατσισμού και διακρίσεων, λέει ενώ επισημαίνει επίσης ότι: «Οι διαφωνίες μεταξύ των λοιμωξιολόγων αγγίζουν λιγότερο την ιολογία και περισσότερο την πολιτική»

  • Ποια ήταν ο πρώτη σας σκέψη μετά την ανάγνωση της έρευνας της Palmos Analysis «οι Ελληνες και ο κορονοϊός»; 

Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι υπάρχει ένα δομικό ζήτημα ως προς την αξιοπιστία της απεικόνισης μιας τόσο πολύπλοκης πραγματικότητας. Είναι ίδια τα κυρίαρχα συναισθήματα εν μέσω πανδημίας μεταξύ μεσαίας ή ανώτερης τάξης και ατόμων που ξαναβρίσκονται σε συνθήκες ανεργίας, εργασιακής επισφάλειας, χρεών, φτώχειας, κοινωνικού αποκλεισμού; Είναι ίδιες οι σκέψεις ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι ψυχικά ασθενείς, οι εξαρτημένοι, οι άστεγοι, άτομα με χρόνιο υποκείμενο νόσημα, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες; Πώς συνδέεται σε αυτές τις κοινωνικές ομάδες η ατομική αγωνία, η έλλειψη προοπτικής και ελπίδας για το μέλλον με το φόβο της πανδημίας; Τι, άραγε, επικρατεί; Ο φόβος της νόσησης ή το βίωμα ενός γυμνού μέλλοντος; Θέλω να πω ότι οι κοινωνικές ανισότητες επηρεάζουν καθοριστικά τη στάση απέναντι στην υγειονομική κρίση και οι γενικεύσεις συσκοτίζουν αυτή την κρίσιμη παράμετρο. 

  • Σύμφωνα με την εμπειρία σας, είναι αντιπροσωπευτικό το υψηλό ποσοστό των πολιτών που σκοπεύουν να τηρήσουν τα μέτρα κοινωνικής απόστασης στο ορατό μέλλον; 

Σύμφωνα με την εμπειρία από άλλες μεγάλες σε έκταση και χρόνο επιδημίες εγκαθίσταται -μέσα σε ένα περιβάλλον φόβου και αγωνιώδους πρόληψης- ένας κοινωνικός αυτοματισμός: Το άγχος, οι καταθλιπτικές αντιδράσεις, το στρες, συμπτώματα που είναι κυρίαρχα και τεκμηριωμένα από έρευνες και σε άλλες πανδημίες, επιτείνουν την αγωνία νόσησης. Η εσωτερίκευση του φόβου μοιάζει να είναι καθολική και οδηγεί σε κοινωνικές συμπεριφορές όχι απλά της ενδεδειγμένης από τις δημόσιες αρχές προστασίας, αλλά κυριολεκτικά αποφυγής του άλλου, κάτι που αντιτίθεται στον ορθολογισμό. Από τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα ξέρουμε ότι πολλά κρούσματα είναι ασυμπτωματικά ή με πολύ ήπια συμπτώματα, 1/4 των ασθενών παρουσιάζουν μόνο γαστρεντερικά συμπτώματα (ναυτία, έμετο, διάρροια) και ένα άλλο μέρος παρουσιάζει τα γνωστά προβλήματα πυρετού και αναπνευστικής δυσχέρειας. Επίσης, ξέρουμε ότι τα διαγνωστικά τεστ αντισωμάτων έχουν μικρότερη από 65% αξιοπιστία. Έχοντας σαν δεδομένο ότι τα σημαντικά ερευνητικά κέντρα σε όλον τον πλανήτη, κάνουν μια κούρσα μέσα στο χρόνο για να παράγουν αποτελεσματικά αντιικά φάρμακα πριν από το εμβόλιο, η ερώτηση που τίθεται είναι πότε θα κολλήσουμε, όχι αν θα κολλήσουμε, και πότε θα εμφανιστεί η επόμενη πανδημία από άλλα στελέχη των κορονοϊών.  

Οι αντιφατικές εκτιμήσεις των ιολόγων και των επιδημιολόγων δείχνουν ότι ο σεβασμός στην επιστημονική μέθοδο οφείλει να είναι ένας σεβασμός στους χρόνους της, στις διαδικασίες της και στα ενδεχόμενα όριά της. Η βασική αντίφαση είναι μεταξύ μιας θέσης απόλυτης προστασίας, αυτό που ζούμε σήμερα στη χώρα μας, και μίας άλλης θέσης που παρουσιάζει τον ιό αυτό σαν σύνδρομο εποχικής γρίπης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (ως προς την ταχύτητα και τον τρόπο μετάδοσης). Έτσι, και μέσα από την πολιτική διαχείριση του προβλήματος δημόσιας υγείας, οι διαφωνίες μεταξύ των λοιμωξιολόγων αγγίζουν λιγότερο την ιολογία, με την αυστηρή έννοια του όρου, και περισσότερο τις πολιτικές δημόσιας υγείας, την ανθεκτικότητα του συστήματος δημόσιας υγείας, τις αξίες και, σε τελευταία ανάλυση, την ίδια την πολιτική. Συμπερασματικά: Η αβεβαιότητα, το στίγμα και οι θεωρίες συνωμοσίας που συνδέονται με κάθε απρόβλεπτη φυσική καταστροφή οδηγούν στην μαζική εσωτερίκευση μιας πανδημίας φόβου με αποτέλεσμα αυτά τα υψηλά ποσοστά σε σχέση με τη διάθεση για κοινωνική αποστασιοποίηση. 

  • Γιατί απαντούν οι πολίτες με αυτόν τον τρόπο; Ποια είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα  και οι σκέψεις που καθορίζουν αυτή τη στάση; 

Όπως δείχνει η έρευνα, τα συναισθήματα της ανησυχίας, της ανασφάλειας και του φόβου είναι κυρίαρχα και υπερτερούν συντριπτικά της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Η μεγιστοποίηση του φόβου ο οποίος προέρχεται από μια πραγματική απειλή συνδέεται άρρηκτα με την αναπαράσταση αυτής της απειλής μέσα μας, στον καθένα ξεχωριστά. Μέσα από τις αφηγήσεις ασθενών μου παρατηρώ μια διαρκή ταλάντωση μεταξύ ενός εσωτερικού καταδιώκτη, ενός αρχετυπικού φόβου ότι η ύπαρξή του θα αφανιστεί από αυτόν τον αόρατο εχθρό, και μια θέση μάχης απέναντι σε έναν εξωτερικό καταδιώκτη, τον ιό. Ο τρόπος που τα ΜΜΕ μεταδίδουν τον κίνδυνο διασποράς και νόσησης αγγίζει ένα κατώφλι πέραν του οποίου η ψυχική ζωή αρχίζει να γίνεται δυσλειτουργική. Έχει μεγάλη σημασία πώς από μια φάση ακραίας ετοιμότητας και εγρήγορσης μπορούμε να περάσουμε, μέσα από την ελαστικοποίηση των μέτρων, προς μια ενδυνάμωση της ατομικής ευθύνης χωρίς ποινολόγια και καταναγκασμούς. 

  • Γιατί οι πολίτες δείχνουν να θυσιάζουν την απόλαυση της κοινωνικής συναναστροφής τόσο μακροπρόθεσμα;

Ο τρόπος που η κοινωνία μας αντιδρά σ αυτή την πανδημία είναι αντιπροσωπευτικός της σχέσης της με την έννοια του ρίσκου/κινδύνου. Οι πολίτες ξέρουν από την επιστημονική αυθεντία και αποδέχονται ότι υπάρχουν ρίσκα που δεν μπορούμε να πάρουμε και είναι πρωτίστως αυτά που αφορούν την υγεία και τη ζωή. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ρίσκο: Να θέλουμε να προστατευθούμε από όλους τους πιθανούς κινδύνους – κάτι αδύνατο. 

Αν το ζητούμενο είναι να προβλέψουμε τα πάντα σχετικά με την υγεία μας, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια συνολική απορρύθμιση του συστήματος των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων. Σε σχέση με τον κορονοϊό, το πρόβλημα δεν είναι τόσο η θνησιμότητα όσο η απίστευτη μεταδοτικότητα. Δεν έχει νόημα η σύγκριση με τα θύματα των τροχαίων ή μιας εποχικής γρίπης αλλά να λάβουμε υπόψιν τα αποτελέσματα μιας γεωμετρικής προόδου των κρουσμάτων. 

Αν δεν είχαν παρθεί έγκαιρα περιοριστικά μέτρα, οι επιπτώσεις στο δημόσιο σύστημα υγείας, στις ευπαθείς ομάδες, στα ηλικιωμένα άτομα, θα ήταν μη προβλέψιμες όπως και οι οικονομικές παρενέργειες από ένα παρατεταμένο lockdown. Το πρόβλημα είναι ότι η αντιμετώπιση του υγειονομικού  κινδύνου μπορεί να φέρει οικονομική κατάρρευση. Με δεδομένες αυτές τις αντιφάσεις, η θυσία της απόλαυσης της κοινωνικής συναναστροφής ακόμη και μακροπρόθεσμα, είναι προτιμότερη από τη διαχείριση της αβεβαιότητας μέσα στην αβεβαιότητα (την οποία σηματοδοτεί η νόσηση σε συνδυασμό με την οικονομική αγωνία). 

  • Πόσο μπορεί να επηρεάσει αυτή η καχυποψία και με ποιον τρόπο τη φύση των διαπροσωπικών μας σχέσεων, αλλά και τη σχέση του καθενός με αυτό που αποκαλούμε κοινωνικό σύνολο;

Φοβάμαι την εγκατάσταση μιας γενικευμένης καχυποψίας η οποία τροφοδοτείται από τον εσωτερικευμένο φόβο και την αβεβαιότητα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια του αυθορμητισμού και της αυθεντικότητας των διαπροσωπικών σχέσεων. Εάν παγιδευτούμε στις στατιστικές διακρίσεις (πχ συναναστροφή με Κινέζους ή Ιταλούς) μπορεί να διολισθήσουμε σε συμπεριφορές κοινωνικού ρατσισμού και διακρίσεων. 

  • Πόσο εύκολο είναι να γίνουμε περισσότερο χειραγωγήσιμοι από τις εξουσίες και να απεμπολήσουμε δικαιώματα; 

Ο περιορισμός ενός μεγάλου αριθμού δικαιωμάτων και ελευθεριών, θα πρέπει να αποτελέσει μια εξαιρετική συνθήκη με όσο το δυνατόν μικρότερη χρονική διάρκεια. Αυτή η εξαίρεση, σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή, πρέπει να συνδέεται με την προστασία της ζωής των πολιτών και μόνο με αυτή. Οι παρεκκλίσεις τύπου Όρμπαν, θα πρέπει να καταδικαστούν εμπράκτως από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, στην αναζήτηση της βέλτιστης ισορροπίας μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειες.  Τα αυταρχικά καθεστώτα πάντα χρησιμοποιούν το φόβο για να χειραγωγήσουν τις μάζες και να παραβιάσουν τα ατομικά δικαιώματα μέσα από τη χρήση νέων τεχνολογιών. 

  • Μπορεί να προκύψει ο,τιδήποτε καλό από όλο αυτό που μας συμβαίνει; 

Έχει ήδη προκύψει: Πρώτον, η συνειδητοποίηση της διάψευσης της παντοδυναμίας του μετανεωτερικού ανθρώπου, μπορεί να οδηγήσει σε αναστοχασμό και επανανοηματοδότηση της ζωής μας. Δεύτερον, η συνειδητοποίηση της καταστροφής που μπορεί να φέρει στις κοινωνίες η οικολογική καταστροφή και η μεγιστοποίηση του κέρδους με κάθε μέσο ίσως να μας οδηγήσει σε περιορισμό του βιασμού της φύσης προς όφελος των αγορών. Τρίτον, η ανάδειξη της σημασίας της δημόσιας υγείας και ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους δίνει επιχειρήματα και κίνητρο στην Αριστερά για να επανασχεδιάσει – συγκροτημένα και όχι συνθηματολογικά – την πολιτική της ατζέντα ώστε να διευρύνει την επιρροή και την αξιοπιστία της. 

* Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής στο Πάντειο, ψυχίατρος – ψυχαναλυτής

Πηγή: tvxs.gr

Photo of a notebook with a pinned postit that says "Write your thesis!".
Ανακοινώσεις Φοιτητές • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Εκπόνηση πτυχιακής εργασίας υπό την εποπτεία του καθ. Σ. Στυλιανίδη | Πάντειο Πανεπιστήμιο

Για την εκπόνηση πτυχιακής εργασίας υπό την εποπτεία του καθ. Σ. Στυλιανίδη και των επιστημονικών συνεργατών του κατά το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, οι προπτυχιακοί φοιτητές του Παντείου Πανεπιστημίου πρέπει να αποστείλουν μέσω e-mail (s.stylianidis@epapsy.gr) μια σύντομη παρουσίαση της ερευνητικής τους πρότασης, στηριγμένη σε υπάρχουσα βιβλιογραφία, μαζί με το βιογραφικό τους σημείωμα και ένα αντίγραφο της αναλυτικής τους βαθμολογίας, μέχρι τις αρχές του Σεπτεμβρίου. Στη συνέχεια, ορίζεται συνάντηση με τον καθηγητή.

Λόγω της παρούσας κατάστασης της πανδημίας COVID-19 και των δεδομένων δυσκολιών στην πραγματοποίηση ερευνών πεδίου που απαιτούν τη δια ζώσης παρουσία σε φορείς και δομές, θα γίνονται δεκτές και εργασίες με μεθοδολογία συστηματικής ανασκόπησης επιστημονικής βιβλιογραφίας (systematic literarure review).

–

Προτεινόμενα Θέματα Πτυχιακών Εργασιών
(με τη μορφή systematic review)

Α. Ψυχοδυναμική Προσέγγιση & Διαταραχές Προσωπικότητας

  1. Παρανοειδής, σχιζοειδής και σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας (Σ. Στυλιανίδης & Σ. Φαρσαλιώτης).
  2. Οριακή διαταραχή προσωπικότητας (Ι. Κλεώπας).
  3. Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (Χ. Γιαννουλάκη).
  4. Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας (Σ. Στυλιανίδης & Σ. Φαρσαλιώτης).
  5. Υστερική (οιστριονική) διαταραχή προσωπικότητας (Σ. Φαρσαλιώτης).
  6. Ψυχαναγκαστική, αποφευκτική και εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας (Μ. Σκουρτέλη).

Β. Ψυχοδυναμική Ψυχιατρική Κλινική

  • Αγχώδεις διαταραχές – Νευρώσεις (φοβίες, διαταραχές σχετιζόμενες με το άγχος, ψυχαναγκαστική νεύρωση, διαταραχή μετατραυματικού στρες) (Σ. Φαρσαλιώτης & Σ. Στυλιανίδης)
  • Υστερία (Χ. Γιαννουλάκη).                                    
  • Συναισθηματικές διαταραχές (Γ. Τζεφεράκος & Σ. Στυλιανίδης).
  • Αυτό- και ετεροκαταστροφικότητα (Σ. Στυλιανίδης & Γ. Τζεφεράκος)
  • Σχιζοφρένεια (Χ. Γιαννουλάκη).                           
  • Άλλες ψυχώσεις μη σχιζοφρενικού φάσματος (Χ. Γιαννουλάκη).
  • Διαταραχές σχετιζόμενες με ουσίες (Γ. Τζεφεράκος).
  • Άνοια και άλλες γνωστικές λειτουργίες  (Γ. Τζεφεράκος).
  • Διπλή διάγνωση (Γ. Τζεφεράκος & Σ. Στυλιανίδης).
  • Μεθοριακές διαταραχές και Οριακότητα (Ι. Κλεώπας).
  • Ψυχοσωματική (Ι. Κλεώπας & Μ. Σκουρτέλη).
  • Τραύμα (Ι. Κλεώπας & Σ. Φαρσαλιώτης).

Γ. Άλλα Θέματα Κλινικής Ψυχολογίας

  1. Κριτική προσέγγιση στα σύγχρονα ψυχιατρικά ταξινομητικά συστήματα (Σ. Στυλιανίδης)
  2. Σύγχρονες εφαρμογές Κλινικής Ψυχολογίας (το έργο του κλινικού ψυχολόγου και τα όρια που το διακρίνουν από την κλινική ψυχιατρική) (Σ. Στυλιανίδης)
Picture of Claudio Laks Eizirik
Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Claudio Laks Eizirik: Κακός αλλά δημοκρατικός ο νέος κορωνοϊός (ATHENS VOICE)

Πηγή: ATHENS VOICE

Ο πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης Claudio Laks Eizirik μίλησε στην ATHENS VOICE και περιγράφει τις αλλαγές που έφερε στη ζώη μας ο κορωνοϊός.

O Clαudio Laks Eizirik είναι ψυχαναλυτής στο Πόρτο Αλέγκρε στη Βραζιλία και πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ενωσης (ΙΡΑ). Είχαμε κάνει μια συζήτηση για την ψυχανάλυση στον σύγχρονο κόσμο μέχρι που ξέσπασε η πανδημία και αναγκαστικά ξεκινήσαμε τη συζήτηση από την αρχή.

Ψυχαναλυτικά πώς θα περιγράφατε την αλλαγή που έφερε στη ζωή μας η πανδημία;
Η πανδημία Covid 19 είναι ένα τραύμα στο ναρκισσισμό και την αλαζονεία της ανθρωπότητας. Πιστεύαμε στη διαρκή πρόοδο της επιστήμης και στην απόλυτη ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε πολλών ειδών προκλήσεις. Αλλά κάποτε ο Φρόιντ μας είχε διδάξει ότι η φύση και το μεγαλείο της μπορεί να μας μικρύνει και να μας φέρει στο πραγματικό μας μέγεθος: Είμαστε ευάλωτα και απροστάτευτα πλάσματα που σπαταλάμε το χρόνο μας κυρίως σε διαμάχες και μάχες για εξουσία, χρήμα, δόξα, φήμη, όπως επίσης για την καταστροφή του κοινού μας σπιτιού, του πλανήτη μας, της Γης, των φυσικών της πόρων και της άγριας ζωής.

Αυτός ο τρομερός ιός είναι δημοκρατικός μέσα στο κακό που προκαλεί. Δεν ξεχωρίζει τα θύματά του ανάλογα με το φύλο, τη θρησκεία, την ηλικία, τον πλούτο ή τη φτώχεια, δεν ακολουθεί τις διχοτομήσεις με τις οποίες μας αρέσει να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους.

Από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη είμαστε μάρτυρες του καλύτερου και του χειρότερου στην ανθρώπινη φύση: από τη μια αλληλεγγύη, γενναιοδωρία, προσφορά, αφοσίωση στο λειτούργημά τους από τους επαγγελματίες του συστήματος υγείας. Από την άλλη ψέματα, απληστία, ανικανότητα ηγεσίας και συντονισμού των προσπαθειών, αγώνας για εξουσία. Αυτή η δεύτερη ομάδα αποτυχίας και πολύ συχνά εγκληματικής αμέλειας είναι η κοινή παράδοση εθνικών ηγεσιών σε πολλά μέρη του κόσμου, στις λεγόμενες δημοκρατίες ή σε δικτατορικά καθεστώτα, όπως για παράδειγμα η Κίνα.

Αφορά την ψυχανάλυση ο ιός;
Η ψυχανάλυση δείχνει αξιοσημείωτη αντίδραση στην πανδημία. Πρώτα-πρώτα ο βασικός της θεσμός, η Διεθνής Ψυχαναλυτική Ενωση (ΙΡΑ), προσφέρει ανοιχτές συζητήσεις και διαδικτυακά σεμινάρια, σε σχέση με τις βασικές συνέπειες της πανδημίας στον ψυχισμό αλλά επίσης για την πρακτική βοήθεια στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Έπειτα, σχεδόν σε όλες τις χώρες όπου υπάρχουν ενώσεις ψυχαναλυτών δραστηριοποιούνται ομάδες για να προσφέρουν συναισθηματική στήριξη στην κοινωνία και στους εργαζόμενους στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Σε όλες τις χώρες, οι αναλυτές δεν σταματούν να βλέπουν τους ασθενείς τους, με συνεδρίες online, και με διαφορετικούς τρόπους για τη συνέχιση της θεραπείας. Σε όλες τις χώρες και τις περιοχές οι αναλυτές ακολουθούν προσεκτικά τις οδηγίες του ΠΟΥ παρά τις ισχυρές προσπάθειες να υποβαθμιστεί η ανάγκη της κοινωνικής απόστασης από  παράγοντες σε πολλούς τομείς της οικονομίας και μερικές δυσλειτουργικές κυβερνήσεις. 

Θα μάθουμε κάτι, όταν ο εφιάλτης τελειώσει, σχετικά με την ποιότητα της ζωής, τις υπηρεσίες υγείας και ενός καλύτερου τρόπου συνύπαρξης με τον εαυτό μας, με τους άλλους και με τη φύση; Ειλικρινά ελπίζω ότι η απάντηση θα είναι θετική ακολουθώντας τη συμβουλή του Φρόιντ να μη χάνουμε ποτέ την έλλογη αισιοδοξία. 

Γιατί είναι η ψυχανάλυση σημαντική στο σύγχρονο κόσμο;
Η ψυχανάλυση είναι πολύ σημαντική στο μοντέρνο κόσμο, επειδή μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πιο βαθιά γιατί και με ποιο τρόπο δουλεύει ο ανθρώπινος νους τόσο σε υγιείς όσο και σε παθολογικές καταστάσεις. Έτσι, η ψυχανάλυση προσφέρει μια συγκεκριμένη αντιμετώπιση των ψυχικών δυσκολιών, που τόσο η κλινική εμπειρία για περισσότερο από 100 χρόνια όσο και προσεκτικές σύγχρονες μελέτες δείχνουν πως έχει εκπληκτικά και δομικά αποτελέσματα στους ασθενείς μας. Όμως, η ψυχανάλυση είναι επίσης και ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση των ομάδων και της μαζικής ψυχολογίας, έτσι είναι πολύ χρήσιμο να έχουμε μία ψυχολογική οπτική για το σύγχρονο κόσμο που ζούμε όπως και για τις προηγούμενες πολύπλοκες κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις.

Γιατί είναι σημαντική η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία (IPA);
Η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία είναι η πιο σημαντική διεθνής ψυχαναλυτική εταιρεία, με περίπου 13.000 μέλη και 5.000 διδάσκοντες αναλυτές σε 56 χώρες σε όλες τις ηπείρους, επειδή ο κύριος στόχος μας είναι να προωθήσουμε και να παρακολουθούμε το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και πρακτικής των ψυχαναλυτών και να πιστοποιούμε αναλυτές που εργάζονται ακολουθώντας υψηλά δεοντολογικά κριτήρια. Η Δ.Ψ.Ε. διοργανώνει διεθνή συνέδρια κάθε δύο χρόνια, πολλές δραστηριότητες, εκδόσεις, ένα πολύ ενεργό website και δημιουργεί ένα αναπτυσσόμενο πρόγραμμα, γνωστό ως ψυχανάλυση στην κοινότητα.

Πώς μπορεί η ψυχανάλυση να συνεισφέρει στην κατανόηση της βίας στη μετα-νεωτερική κοινωνία;
Η βία δεν είναι κάτι καινούργιο στις μέρες μας. Στην πραγματικότητα, από την αρχαία εποχή, όταν για παράδειγμα παρατηρούμε την ελληνική ιστορία και την μυθολογία, τη Βίβλο, ή το Κοράνι, η βασική σύγκρουση μεταξύ ενορμήσεων ζωής και θανάτου στο ασυνείδητο μας και στην εξωτερική πραγματικότητα είναι πάντα παρούσα. Ίσως στην μεταμοντέρνα κοινωνία γινόμαστε μάρτυρες μιας αυξανόμενης κυριαρχίας της εικόνας επί των ιδεών, της δράσης επί των σκέψεων, και μια μανιώδη αναζήτηση γρήγορης ευχαρίστησης, απαντήσεων και βελτίωσης. Όταν επέρχεται η ματαίωση, τότε η βία μπορεί να ξεσπάσει. Η παγκοσμιοποίηση, η πιθανότητα να έχει κανείς απαντήσεις και φαινομενική ευχαρίστηση σε πραγματικό χρόνο μπορούν επίσης να παρακινήσουν τη βία. Οι οικονομικές δυσκολίες, όπως επίσης και υπερβολικός – χωρίς όρια – πλούτος, μπορούν επίσης να παρακινήσουν τη βία. Η ατιμωρησία των διεφθαρμένων ή δικτατορικών ηγετών ή των πολιτικών μπορεί επίσης να αφυπνίσει ένα συναίσθημα πως όλα είναι πιθανά. Η απουσία μίας δημοκρατικής δομής και νόμων που θα εφαρμόζονται για όλους μπορεί επίσης να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Αυτές είναι κάποιες υποθέσεις να σκεφτεί κανείς σχετικά με αυτό το πολύπλοκο θέμα.

Πώς μπορεί η ψυχανάλυση να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τη σύγχρονη άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας; Πώς την αγγίζει το προσφυγικό ζήτημα;
Το βασικό φαινόμενο είναι η προβολή, που σημαίνει ότι κάποιοι ή πολλοί άνθρωποι προβάλλουν τα δικά τους βαθύτερα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο φθόνος, η ζήλεια, σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι φαίνονται επικίνδυνοι, βρώμικοι, εχθροί, και έτσι πρέπει να κρατηθούν έξω από τη γη, την πόλη ή τη γειτονιά. Το απαρτχάιντ, το ολοκαύτωμα και κάθε είδους ξενοφοβία αποτελούν παραδείγματα. Όπως πολύ ξεκάθαρα έχουν δείξει η Hanna Arendt και ο σπουδαίος αναλυτής André Green αυτές οι εκφράσεις της ανθρώπινης κακίας βασίζονται στην απανθρωποποίηση (dehumanize) του άλλου, του διαφορετικού. Οι Ναζί και άλλοι όμοιοι φανατικοί θεωρούσαν τους Εβραίους, τους μαύρους, τους Ρομά, τους ομοφυλόφιλους μη ανθρώπινα πλάσματα. Κάποιοι άνθρωποι βλέπουν και τους σύγχρονους πρόσφυγες με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν επίσης και οικονομικοί παράγοντες. Ο Φρόιντ έδειξε, στο κείμενο του για το Ανοίκειο, ότι το διαφορετικό, το παράξενο, οτιδήποτε φοβόμαστε, είναι στην πραγματικότητα κάτι που μας ήταν γνώριμο στο παρελθόν, το οποίο είχε απωθηθεί ή ξεχαστεί και τώρα πια μας τρομάζει σαν να ήταν κάτι νέο και τρομακτικό. Αυτό που φοβόμαστε, στην πραγματικότητα, είναι οι δικές μας φαντασιώσεις, οι ευχές, επιθετικές και σεξουαλικές, τις οποίες αποδίδουμε σε άλλους ξένους ανθρώπους. Αυτός είναι ένας λόγος, που η ψυχανάλυση μας διδάσκει πόσο σημαντικό είναι να ακούς τον άλλον.

Πρόσφατα έχετε γράψει ένα βιβλίο σχετικά με τη σχέση ανάμεσα στην ψυχιατρική και την ψυχανάλυση. Ως επαγγελματίας και στα δύο αυτά πεδία, πώς εξηγείτε την αντίσταση που δείχνει η σύγχρονη ψυχιατρική, η οποία εστιάζει στην ερευνητικά-τεκμηριωμένη (evidence-based) φαρμακευτική αγωγή και στο βιοϊατρικό μοντέλο, εναντίον της διεύρυνσής της μέσα από την ψυχαναλυτική οπτική;
Εξαρτάται από τη χώρα ή από την περιοχή, αλλά στην πραγματικότητα πολλοί ψυχίατροι, κατά μία έννοια, εξιδανικεύοντας τον νου, κατά κάποιο τρόπο έχασαν το μυαλό τους, αν μου επιτρέπεται να το πω αυτό. Πολλοί ασθενείς, ακόμα κι εκείνοι με τις πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές, χρειάζονται κάποιου είδους ψυχοθεραπεία, ακόμα και ψυχανάλυση, σε κάποιες περιπτώσεις. Η εμπειρικά αποδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα, αλλά από την περίοδο του Ιπποκράτη γνωρίζουμε ότι η φαρμακευτική αγωγή ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν θα είναι μία ακριβής επιστήμη. Παρεμπιπτόντως, ακόμα και οι μεγαλύτεροι επιστήμονες, και έχω κάποιους στο μυαλό, που γνωρίζω καλά, είναι πολύ προσεκτικοί στα συμπεράσματά τους. Έτσι, στο βιβλίο μας, προτείνουμε μια κριτική αξιολόγηση και των δύο τομέων, και αναστόχαζόμαστε τόσο πάνω στα επιτεύγματα μας όσο και στους περιορισμούς. Αυτό που χρειάζονται και ζητούν οι ασθενείς μας είναι να εργαζόμαστε με έναν όσο το δυνατόν συνθετικό και συνεργατικό τρόπο.

Σε μία περίοδο, όπου οι ανισότητες και η κοινωνική αδικία είναι βασικοί παράγοντες της κοινωνικής πραγματικότητας, είναι η ψυχανάλυση μια υπηρεσία που απευθύνεται στην ελίτ, σε εκείνους που έχουν την άνεση να την πληρώσουν;
Αυτή είναι μία άδικη θεώρηση της πραγματικότητας της εργασίας μας. Σε όλο τον κόσμο, οι ψυχαναλυτικές εταιρείες έχουν ψυχανάλυση χαμηλού κόστους, που επιτρέπουν σε ανθρώπους που δεν μπορούν να πληρώσουν το σύνηθες αντίτιμο, να κάνουν ανάλυση. Αλλά επίσης δεν είναι αλήθεια ότι οι αναλυτές βλέπουν ανθρώπους που προέρχονται από μια οικονομική ή κοινωνική ελίτ. Βλέπουμε πολλούς διαφορετικούς ασθενείς, κάθε είδους επαγγέλματος και από διάφορες κοινωνικές τάξεις, και δεν είναι καθόλου σπάνιο να μειώνουμε ή να προσαρμόζουμε τις τιμές. Υπάρχει επίσης, μία νέα τάση ανάμεσα στους ψυχαναλυτές, να εργάζονται έξω από την ιδιωτική πρακτική, διδάσκοντας, εποπτεύοντας την εργασία νεότερων συναδέλφων οι οποίοι έχουν ασθενείς σε ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία, δουλεύοντας σε σχολεία για παιδιά και εφήβους, ακούγοντας αναλυτικά ανθρώπους που υπέφεραν από τραυματικά γεγονότα, όπως οι πρόσφυγες και όσοι είναι θύματα φυσικών καταστροφών, και πολλά άλλα. Κοντολογίς, η ψυχανάλυση είναι ενεργή και παράγει έργο στην κοινότητα τόσο με την εργασία μας όσο και με όλα αυτά τα σενάρια, που ανέφερα ανάμεσα σε τόσα άλλα.