Κατηγορία: Δημοσιεύσεις

Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

COVID-19: Τι πραγματικά συνέβη στην Αντίπαρο – Γεγονότα και ευθύνες, των Σ. Στυλιανίδη & Α. Σπανού (tvxs.gr)

Πηγή: tvxs.gr

Το πρώτο κρούσμα στην Αντίπαρο διαγνώστηκε στις 4 Αυγούστου: Αλλοδαπός εργάτης που μόλις είχε έρθει στο νησί και περιορίστηκε αμέσως σε καραντίνα. Στις 8 Αυγούστου διαγνώστηκαν άλλα τέσσερα κρούσματα και ως τις 11 Αυγούστου, μετά από ιχνηλάτηση επαφών και πολλαπλά τεστ από το Πολυδύναμο Ιατρείο, διαγνώστηκαν άλλα εννιά. Ηταν η μέρα που ανακοινώθηκε το mini lockdown απαγόρευση λειτουργίας όλων των επιχειρήσεων μετά τα μεσάνυχτα. Αλλά ήταν αργά.

Τα γεγονότα

Κάθε μέρα εντοπιζόταν ένα με δυο κρούσματα και η πλατεία ήταν ασφυκτικά γεμάτη, με κλειστά τα μπαρ, μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Πάρτυ γίνονταν σε βίλες και στην παραλία του κάμπινγκ και ο συνωστισμός στο κεντρικό καλντερίμι ήταν αμείωτος.

Ακολούθησε η δεύτερη «τιμωρία» του νησιού με την επιβολή της χρήσης μάσκας παντού, ακόμη και στην παραλία, και με την απαγόρευση συναθροίσεων πάνω από 9 άτομα.

Το κακό είχε γίνει. Μέσα σε λίγες μέρες, από 8 έως 13 Αυγούστου, ο έλεγχος χάθηκε και η κατάσταση ξέφυγε, παρά τις επίμονες εκκλήσεις των τοπικών αρχών προς την πολιτική προστασία για βοήθεια.

Δυο ντοκουμέντα που αποκαλύπτονται σήμερα δείχνουν τις βασικές αιτίες του προβλήματος πέρα από την απόκρυψη των κρουσμάτων: Η άρνηση/αδυναμία της πολιτείας να παρέχει τεστ και να ανταποκριθεί στα αιτήματα για ενίσχυση της αστυνομικής παρουσίας.

Οι ευθύνες

Στην Αντίπαρο υπάρχει ένας αστυνομικός ανά βάρδια και μάλιστα ντόπιος ή Παριανός, που σημαίνει ότι θα ήταν δύσκολο να επιβάλει πρόστιμο στον ξάδελφο ή στον θείο του.

Στις 3 Αυγούστου, όταν είχαν διαγνωστεί 12 κρούσματα στην Πάρο (που ποτέ δεν ανακοινώθηκαν επίσημα), ο Δήμος Αντιπάρου κατέθεσε αίτημα για ενίσχυση της αστυνομικής παρουσίας και των ελέγχων στο νησί, με τη βασική επισήμανση ότι «δημιουργείται εκρηκτική κατάσταση». Αλλά δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση από την πλευρά της πολιτείας, όπως συνέβη πχ στη Μύκονο όπου πήγαν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις.

Στις 17 Αυγούστου ο δήμαρχος Αντιπάρου Τάσος Φαρούπος είπε δημόσια ότι «δεν έχουμε κάποια ενημέρωση επίσημη από τον ΕΟΔΥ, δεν ξέρουμε πόσα κρούσματα υπάρχουν». Επίσης δήλωσε την επομένη ημέρα ότι δεν υπάρχει αστυνομία να επιβάλει τα μέτρα. Ζήτησε μάλιστα δημόσια την αποστολή αστυνομικής δύναμης, ενώ το είχε κάνει και με έγγραφο πριν από λίγες μέρες προς την Αστυνομική Διεύθυνση Κυκλάδων.

Υπήρχε ανενεργό κλιμάκιο του ΕΟΔΥ στο Κέντρο Υγείας Πάρου από τον Ιούλιο. Αλλά, δυστυχώς, στην Αντίπαρο ήρθε για πρώτη φορά στις 11 Αυγούστου. Η παρουσία του ήταν καθοριστική γιατί έκανε πολλά στοχευμένα τεστ (γύρω στα 250) στο διαμορφωμένο isobox (κι αυτό από δωρεά) στο δημοτικό πάρκινγκ του νησιού και συνέβαλε καθοριστικά στην ιχνηλάτηση επαφών και την ανάδειξη κρουσμάτων.

Στους κύκλους του ΕΟΔΥ και της Πολιτικής Προστασίας ήταν ήδη γνωστό ότι η Πάρος αποτελούσε το μεγαλύτερο πρόβλημα πανελληνίως εκείνη τη περίοδο. Και πράγματι, υπήρχαν ανεπίσημες πληροφορίες για τριψήφιο αριθμό κρουσμάτων από Πάρο και Αντίπαρο, από διαγνώσεις που έγιναν κυρίως στην Αθήνα μετά από την επιστροφή παραθεριστών από τα δύο νησιά.

Στην Αντίπαρο υπήρχαν 150 τεστ από δωρεά που εξαντλήθηκαν στις 13/8. Προστέθηκαν 50+50 πάλι από δωρεές. Στο αίτημα (στα τέλη Ιουλίου) των τοπικών υγειονομικών αρχών (σε Παρο και Αντίπαρο) για περισσότερα τεστ η απάντηση της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας ήταν σταθερά η παραπομπή στους ιδιώτες. «Απευθυνθείτε στους δωρητές» (βλ έγγραφο). Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το γεγονός ότι ζητούνται τα ονόματα των δωρητών, προφανώς για λόγους δημοσίων σχέσεων.

Οπως είναι ήδη γνωστό, από τις 16 Ιουλίου είχε έρθει mail προς όλες τις μονάδες της Διοικησης Υγειονονικής Περιφέρειας (ΔΥΠΕ) με το εξής περιεχόμενο:

«Προς:

-Προέδρους Δ.Ε.
-Υπεύθυνους για το Συντονισμό της Επιστημονικής Λειτουργίας Κ.Υ. 2ης Υ.ΠΕ. Πειραιώς και Αιγαίου

Με αφορμή τα Δελτία Τύπου που εξέδωσαν τις τελευταίες μέρες Κ.Υ. και αφορούσαν ενημέρωση του κοινού για κρούσματα COVID-19, σας επισημαίνουμε ότι κανένα Δελτίο Τύπου δε θα εκδίδεται χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και συνεννόηση με τη Διοίκηση της 2ης Υ.ΠΕ. Πειραιώς και Αιγαίου.

Σας  υπενθυμίζουμε ότι η αρμοδιότητα και η ευθύνη για την ενημέρωση για επιβεβαιωμένα περιστατικά COVID-19 ανήκει αποκλειστικά στον ΕΟΔΥ.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΪΛΟΣ, ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ 2ΗΣ ΥΠΕ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ»

Η αδράνεια

«Ούτε στις γυναίκες μας δεν θα τα λέμε». Είναι μια φράση που ακούστηκε σε μια από τις δραματικές τηλε-συνεδριάσεις της επιτροπής διαχείρισης κρίσης που συγκροτήθηκε την άνοιξη υπό την προεδρία του Δημάρχου Πάρου Μ. Κωβαίου.

Υπήρχε σαφής τάση στην Πάρο για συγκάλυψη του προβλήματος για να μην γνωστοποιηθούν τα κρούσματα. Με τα δώδεκα θετικά στις αρχές Αυγούστου η Πάρος ίσως είχε μπει σε έκτακτα μέτρα νωρίτερα. Αυτό σε ένα νησί που διαφημιζόταν σαν covid free και με το αστείο μότο «WE ready, YOU safe, ALL happy»  θα ήταν σοβαρότατο πλήγμα στην αξιοπιστία του (φιλοκυβερνητικού) δημάρχου Πάρου.

Στο μεταξύ οι άδειες των ειδικών γιατρών στο Κέντρο Υγείας Πάρου, στη διοίκηση του οποίου υπάγονται οι γιατροί  του Πολυδύναμου Ιατρείου Αντιπάρου, είχαν δοθεί με όρους γραφειοκρατικής αμεριμνησίας υπό την έγκριση της 2ης ΔΥΠΕ. Καμία αίσθηση κινδύνου και κανένας σχεδιασμός, κανένα εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση νόσησης γιατρών. Τα νησιά ετοιμάζονταν για ένα δυνατό τουριστικό καλοκαίρι, με μικρότερη σεζόν, σαν να είχε τελειώσει η πανδημία, όχι σαν η απειλή να είναι μπροστά.

Και βέβαια καμία πρόσληψη ή απόσπαση γιατρού στα δύο νησιά, όπως ευαγγελιζόταν το Υπουργείο Υγείας για τη θωράκιση των νησιών, ακόμα και αφού έγινε ορατό το πρόβλημα. Είναι ενδεικτικό ότι ο ένας γιατρός στην Αντίπαρο διενήργησε μόνος του πάνω από 120 τεστ  απο τις αρχές έως τα μέσα Αυγούστου (ως την αποστολή του κλιμακίου του ΕΟΔΥ στο νησί, 3 φορές την εβδομάδα), χωρίς καμία βοήθεια.

Ως προς την τήρηση της καραντίνας, αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις πριν δέκα μέρας η τοπική αστυνομική διεύθυνση άρχισε να ενημερώνεται για να ελέγχει τον περιορισμό όσων βρίσκονται σε καραντίνα. Το πολυδύναμο Ιατρείο Αντιπάρου έχει ήδη διαθέσει, πάλι από δωρεά, 2.000 μάσκες και υπάρχουν άλλες 4.000. 

Τώρα η οικονομική καταστροφή είναι περισσότερο ορατή από το υγειονομικό πρόβλημα: Το νησί έχει αδειάσει, άρχισε να φεύγει ο κόσμος προς Νάξο (μέχρι και βραδινά δρομολόγια γίνονταν από τη δυτική Πάρο προς τη Νάξο (εκεί που οι επιχειρήσεις δεν έκλειναν στις 12)  και Σύρο μετά το mini lockdown γιατί δεν υπήρχαν εισιτήρια για Πειραιά, πολλές επιχειρήσεις έχουν κλείσει και διαχέεται ένα γενικευμένο παράπονο σε όλο το νησί: Γιατί στοχοποιηθήκαμε, γιατί πληρώσαμε τόσο βαρύ τίμημα, τι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά, τι μας περιμένει το επόμενο καλοκαίρι.

Ενα ακόμη ερώτημα που κυκλοφορεί στο νησί είναι μήπως τελικά άδικα Πάρος και Αντίπαρος στιγματίστηκαν ως μόνοι τόποι υπερδιασποράς, τη στιγμή που σε άλλα νησιά με πολύ κόσμο αλλά χωρίς μοριακό αναλυτή (όπως στην Αμοργό, την Ίο κ.ά) δεν υπήρχε καν δυνατότητα αποτύπωσης της επιδημιολογικής πραγματικότητας. Μηδέν τεστ, μηδέν κρούσματα, ALL HAPPY… Στην Πάρο και στην Αντίπαρο κυριαρχεί η άποψη ότι η Πολιτική Προστασία έπρεπε να πάρει απόφαση για όλα τα νησιά συνολικά.

Ελλείμματα και μαθήματα

Ο εφιάλτης που έζησε η Αντίπαρος αναδεικνύει τρία δομικά ελλείμματα που αν δεν αντιμετωπιστούν αυτή η ιστορία καταστροφής θα επαναληφθεί.

Θωράκιση του τοπικού συστήματος υγείας

  • Τα τεστ από τον ΕΟΔΥ γίνονται σε ένα ISO BOX στο πάρκινγκ γιατί στο περιφερειακό ιατρείο δεν υπάρχει χώρος και υποδομή. Το αίτημα για ενίσχυση και αναβάθμιση του περιφερειακού ιατρείου (σε εξοπλισμό, υποδομή, προσωπικό), εκκρεμεί εδώ και ένα χρόνο  (ενδεικτικά παρατίθεται το αίτημα προς το Υπουργείο Υγείας), παρόλο που η ανάπτυξη του νησιού είναι αλματώδης και μπορεί να φιλοξενεί ακόμη και 10.000 ανθρώπους τις πιο θερμές τουριστικά μέρες.
  • Στο κέντρο υγείας Πάρου την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου εφημέρευαν μόνο δυο γιατροί. Στην Αντίπαρο από τις αρχές ως τα μέσα Αυγούστου μόνο ένας. Εγκρίθηκαν καλοκαιρινές άδειες χωρίς επίγνωση της κρισιμότητας της συγκυρίας και χωρίς καν συναίσθηση των πραγματικών αναγκών.
  • Οι οδηγίες της ΔΥΠΕ αφορούσαν μόνο τον έλεγχο της πληροφορίας, δηλαδή τον επικοινωνιακό. Καμία οδηγία δεν δόθηκε στο υγειονομικό προσωπικό και στην τοπική αυτοδιοίκηση για τη διαχείριση της τοπικής πανδημίας.

Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης

Το κρίσιμο είναι πώς χτίζεται η συναίνεση και πώς βρίσκεται η ισρροπία μεταξύ της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της ενίσχυσης και προστασίας της δημόσιας υγείας. Στην αρχή του καλοκαιριού η επιθυμία πολλών επιχειρηματιών ήταν να μην κλείνουν τα μαγαζιά στις τρεις αλλά στις τέσσερις το πρωί. Τελικά έκλεισαν στις δώδεκα και κάποια τελείως.

Ο δήμος με ανακοινώσεις του προσπάθησε να προειδοποιήσει και να προλάβει. Αλλά όταν δεν υπάρχει κεντρική καθοδήγηση και σχεδιασμός, είναι αδύνατο να προκύψει θετικό αποτέλεσμα. Στην Αντίπαρο όλοι γνωρίζουν ότι το κρίσιμο είναι η αποσυμφόρηση της πλατείας. Αυτό δεν θα μπορούσε να το επιβάλει ο Δήμος ούτε τυπικά ούτε ουσιαστικά. Και κανείς άλλος, άνωθεν, δεν ασχολήθηκε.

Ο ρόλος της αστυνομίας

Η εντοπιότητα των αστυνομικών εμποδίζει την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων, ακόμη και αν παρθούν τα σωστά μέτρα. Εννοείται πως ένας αστυνομικός ανά βάρδια δεν είναι δυνατόν να κάνει τον απαιτούμενο έλεγχο. Αλλά και ο οριζόντιος χαρακτήρας των μέτρων κάνει πολύ δύσκολη την εσωτερίκευσή τους. Είναι εντελώς ανορθολογικό (εκτός από ανεφάρμοστο) να επιβάλλεται η χρήση μάσκας στην παραλία, όπως ήταν παράλογη η απαγόρευση του κολυμπιού και του ψαρέματος τον καιρό της καραντίνας.

Η τοπική κοινωνία έπαιρνε διαρκώς αντιφατικά και παράδοξα μηνύματα με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτη σε θεωρίες συνωμοσίας που οδηγούν σε συμπεριφορές ανευθυνότητας. Ακόμα και σήμερα δεν φορούν όλοι μάσκα.

Σκέψεις και συμπεράσματα

  • Η συσκότιση και η συνειδητή απόκρυψη των κρουσμάτων ενισχύει τις κοινωνικά ανεύθυνες αντιδράσεις και δίνει άλλοθι στους ιδιοτελώς «ανυπάκουους» να μην συμμορφώνονται με τα μέτρα προστασίας.
  • Η «κοινοτητα διάψευσης», η άτυπη συμφωνία σιωπής μεταξύ πολιτικής προστασίας, τοπικής αυτοδιοίκησης,  και επιχειρηματιών προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση αλλά λειτουργεί διαλυτικά για τη συνδιαμόρφωση, με τη συμμετοχή των κατοίκων, μιας συναινετικής λύσης για τον αμοιβαίο σεβασμό της δημόσιας υγείας και της τοπικής επιχειρηματικότητας.
  • Ο πολύτιμος χρόνος που κερδήθηκε από το γενικευμένο lockdown έπρεπε να μας προτρέψει να υιοθετήσουμε μία στρατηγική προετοιμασίας όχι μόνο των νοσοκομείων (αύξηση κλινών ΜΕΘ) αλλά και των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ειδικά στις ευάλωτες περιοχές. Η δημιουργία κινητών μονάδων υγείας στις νησιωτικές περιοχές προβάλλει πλέον ως αναγκαία.
  • Η ενίσχυση των δημόσιων εργαστήριων στα κέντρα υγείας των νησιών σε συνεργασία με τα ερευνητικά κέντρα της χώρας είναι απαραίτητη.
  • Οι μαζικές αφίξεις με πλοία και αεροπλάνα χωρίς τεστ αποδείχθηκαν καταστροφικές.
  • Η ψυχική υγεία του πληθυσμού υποφέρει, πάντα, «ήσυχα». Κανείς δεν μιλάει για το φόβο, το άγχος, την κατάθλιψη, τις υποχονδριακές αντιδράσεις, τις παρανοϊκές σκέψεις που αναπτύσσονται ως άμυνα απέναντι σε μια απρόβλεπτη και ακραία απειλητική συνθήκη. Επομένως, χρειάζεται ενίσχυση των τοπικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
  • Οι καλές διεθνείς πρακτικές μιλούν για «whole of society approach», δηλαδή μια ολιστική κοινωνική προσέγγιση, προκειμένου οι οδηγίες από τις δημόσιες αρχές να εφαρμόζονται σε συνδυασμό με την την αυτονόητη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.
  • Η αμφιθυμία της πολιτείας απέναντι στη γνώμη και τις οδηγίες των εμπειρογνωμόνων (πολιτικό κόστος και εργαλειοποιηση των ειδικών εφόσον συμφωνούν) διαχέεται κοινωνικά με σοβαρές επιπτώσεις τόσο για την άντληση κοινοτικών πόρων από τοπικά δίκτυα- προαγωγούς της δημόσιας υγείας όσο και για τη μείωση της ψυχικής ενδυνάμωσης των τοπικών κοινωνιών που βρίσκονται σε σύγχυση και αποπροσανατολισμό καταλήγοντας στην υιοθέτηση ατομικών λύσεων.
  • Η πανδημία αυτή, όπως και άλλες ιστορικές υγειονομικές κρίσεις (πχ πανώλη, φυματίωση, AIDS, Εμπολα, SARS1 κλπ), μας διδάσκουν ότι δεν υπάρχουν ατομικές λύσεις και ότι, αν η πολιτεία δεν συγκροτήσει με διαφάνεια τον τρόπο λήψης αποφάσεων, με στόχο μια ευρύτατη κοινωνική συναίνεση, με αξιόπιστους όρους κόστους-οφέλους για τα μέτρα που υιοθετούνται, τότε οδηγούμαστε, νομοτελειακά, σε αποτυχία, η οποία δεν μπορεί να συγκαλυφθεί μέσα από έναν επικοινωνιακό «θρίαμβο».

* Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας

** Ο Στέλιος Στυλιανιδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής στο Πάντειο, ιδρυτής των κινητών μονάδων ψυχικής υγείας Κυκλάδων της ΕΠΑΨΥ (2004),ψυχίατρος-ψυχαναλυτής και έχει σπίτι στην Αντίπαρο. 

Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Αγγελική Σπανού – Στέλιος Στυλιανίδης: Η Αντίπαρος του Covid-19 τον παράξενο Αύγουστο του 2020 (ieidiseis.gr)

Το αλλοπρόσαλλο «άνοιγμα» του νησιού και τα ασυνάρτητα μέτρα έφεραν το αδιέξοδο. Τα κρούσματα, όταν εντοπίστηκαν, δεν ανακοινώθηκαν, προειδοποιήσεις δεν έγιναν, ενημέρωση καθυστερημένη και αποσπασματικά, ούτε λόγος για ιχνηλάτηση επαφών. Όλα κρύφτηκαν, στο όνομα του τουριστικού τζίρου, μέχρι που να μην κρύβονται πια. 

Όταν ήρθαμε στην Αντίπαρο, βρεθήκαμε σε ένα Covid free νησί που έβγαινε, σαστισμένο και αμήχανο, από το lockdown. Είχαν ζήσει τον απόλυτο αποκλεισμό, δεν λειτουργούσε καν το φέρυ που τους συνδέει με την Πάρο, με τον κόσμο δηλαδή, και, παρόλο που δεν είχαν, κανένα κρούσμα δεν μπορούσαν να πάνε ούτε για ψάρεμα, με βάση τις παράλογες οριζόντιες απαγορεύσεις που ίσχυσαν την περίοδο της καραντίνας παντού.

Τα συνηθισμένα σημεία αναφοράς της τοπικής κοινωνίας, οικονομικά, κοινωνικά και ψυχικά, ξαφνικά έμοιαζαν έωλα και εύθραυστα μπροστά στο αβέβαιο μέλλον, που ήρθε πολύ γρήγορα.

Η τουριστική περίοδος θα ήταν έτσι κι αλλιώς ακρωτηριασμένη. Ο Ιούνιος των Νορβηγών ήταν χαμένος και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια θα άρχιζαν να γεμίζουν από τις 15 Ιουλίου. Οι κρατήσεις γίνονταν λίγο πριν, γιατί ο κόσμος ήταν διστακτικός να κάνει προγραμματισμό λόγω της απρόβλεπτης συνθήκης που δημιουργεί η πανδημία. Ευτυχώς, υπήρχε ενδιαφέρον για τον Σεπτέμβριο – αν όλα πήγαιναν καλά. Αλλά δεν πήγαν.

Ένας φίλος Σουηδός που ήρθε transit μέσω Σόφιας, πριν επιτραπούν οι πτήσεις από την Στοκχόλμη, απόρησε που δεν του έκαναν τεστ στο αεροδρόμιο. Μπήκε μόνος του σε εθελοντική καραντίνα λίγων ημερών και δυσκολευόταν να πιστέψει ότι κανείς δεν τον ενόχλησε. Το ίδιο συνέβη και με Αμερικανούς που ήρθαν μέσω Βαλκανίων και με Μιλανέζους, με Ολλανδούς, με Ισπανούς που επέλεξαν έναν απολύτως ασφαλή προορισμό προερχόμενοι από υψηλού κινδύνου αεροδρόμια. Όχι πια.

Σιγά-σιγά αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι η “καθαρότητα” του νησιού δεν θα μπορούσε να προστατευθεί για καιρό. Όλοι το αισθάνονταν και υπνοβατούσαν προς το βάραθρο. Σαν να είχε εγκατασταθεί μια ανομολόγητη “κοινότητα διάψευσης” του επερχόμενοι κινδύνου, σαν να αφορούσε άλλους και όχι εμάς. Ωστόσο, η παράταση μιας τέτοιας ασυνείδητης συμφωνίας άρνησης, στην ουσία η κυριαρχία μιας ομαδικής αυταπάτης, έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε μικρές ή μεγάλες καταστροφές.

Όσο μπαίναμε πιο βαθιά στο καλοκαίρι, όλα θύμιζαν την περσινή κατάσταση, όλα κανονικά, όλα ίδια, όπως πριν, μόνο ένα αντισηπτικό στο τραπέζι έκανε τη διαφορά, σαν σύμβολο ενός κακού που πέρασε, όχι που έρχεται. Μάσκες στους κλειστούς χώρους; Όχι βέβαια. Καμία ορθολογική άμυνα απέναντι στην επερχόμενη απειλή.
Μετά ήρθαν οι πιτσιρικάδες. Πολλοί, ανέμελοι και απρόθυμοι να σκεφτούν τον κίνδυνο. Κουρασμένοι από την καραντίνα και την αβεβαιότητα. Η Αντίπαρος είναι στα πάνω της ως νυχτερινός προορισμός διασκέδασης και έτσι συχνά έρχονταν και νέοι από την Πάρο με τα μεταμεσονύκτια φέρυ. Χαμός τις πρώτες πρωινές ώρες.

Η La Luna, λέει, η θρυλική ντισκοτέκ του νησιού, έκοψε ένα Σάββατο 1.200 εισιτήρια και στον Μύλο γινόταν το αδιαχώρητο μέχρι το ξημέρωμα. Η πλατεία, με τα μπαράκια από τη μια άκρη ως την άλλη, μετά τις 20 Ιουλίου ήταν γεμάτη μέχρι τα χαράματα και αν ήθελες να πας για μπάνιο στο Σορό δύσκολα θα έβρισκες ένα τετραγωνικό της παραλίας ελεύθερο.

Προς το τέλος Ιουλίου άρχισε να σέρνεται ένας ψίθυρος στο νησί: Έσκασε κρούσμα. Τεστ υπήρχαν, από δωρεά, αλλά φυσικά εξαντλήθηκαν γρήγορα. Στην αρχή φημολογούταν ότι βρέθηκε θετικός ένας Πακιστανός που δούλευε σε βίλα, μετά ακούστηκε για μια γυναίκα που έφυγε με ελικόπτερο, κάποια στιγμή μάθαμε και για μια ντόπια που σερβίρει στην πλατεία.

Το κακό είχε γίνει. Τα κρούσματα δεν ανακοινώνονταν επισήμως, αλλά στον μικρόκοσμο του νησιού όλοι ήξεραν. Εκτός από τους “ξένους”, τους παραθεριστές. Αυτοί κατάλαβαν ότι κάτι τρέχει όταν αποφασίστηκε το mini lockdown πριν τον Δεκαπενταύγουστο. Άλλοι έψαχναν εισιτήριο να φύγουν και δεν έβρισκαν, άλλοι ζητούσαν να τους επιστρέψουν τα χρήματα των προκρατήσεων για να φύγουν μόλις βρουν εισιτήριο και δεν τους τα επέστρεφαν – εκνευρισμός, αμηχανία, ασφυξία.

Είναι οι περισσότεροι ακόμη, εγκλωβισμένοι, στο νησί. Αλλά μετά τα μεσάνυχτα δεν έχουν πού να πάνε και μέσα στη μέρα φοβούνται κάτι ακαθόριστο. Όταν ένας μικρός τόπος είναι μολυσμένος είναι εύκολο να μολυνθείς κι εσύ, όσο κι αν προσέχεις.

Άρχισαν τα τηλεφωνήματα από φίλους και γνωστούς “τι γίνεται εκεί ρε γμτ;”. Άρχισαν και τα τεστ από κάποιους που γύρισαν στην Αθήνα, θετικός ο Κώστας, αρνητική η Ελένη.
Πιέστηκαν οι έφηβοι από τους γονείς να κλειστούν στο σπίτι, τέρμα οι εκδρομές στα νησιά και τα κάμπινγκ. Και υπάρχει η αγωνία αυτών που θα μείνουν πίσω όταν η
Αντίπαρος αδειάσει: Πόσοι θα έχουν νοσήσει και πόσο θα τους βασανίσει ο ιός;

Μικρές παρατηρήσεις για την τοπική κοινωνία:

-Τα πάγια αιτήματα για υγειονομική θωράκιση του νησιού, ενίσχυση του κέντρου υγείας και επαρκή αστυνόμευση για την εφαρμογή μέτρων υγειονομικής προστασίας, επανέρχονται με δριμύτητα.

-Κατέρρευσε το εσωτερικευμένο αίσθημα παντοδυναμίας από τον γραμμικό αέναο πλουτισμό που έφερε η αλματώδης τουριστική ανάπτυξη της τελευταίας 15ετίας.

-Αναδείχθηκε η απόλυτη αντίφαση ανάμεσα στη λύσσα τοπικών συμφερόντων για κέρδος και στο συλλογικό φόβο σε έναν τόπο εντελώς ακατάλληλο για να αρρωστήσει κανείς (μικρό και απομακρυσμένο).

-Ανατροφοδοτήθηκε η ανορθολογική ιδέα του “καταδιώκτη και ανταγωνιστή Πάρος”: Αυτοί που αποβιβάζονται από το φέρυ μας μολύνουν, άρα ο εχθρός είναι ορατός.

-Μια παραδοσιακά αγροτική και κλειστή κοινωνία προσπάθησε, φαντασιακά, να γίνει “εναλλακτική Μύκονος” χωρίς υποδομές, τεχνογνωσία και αυτογνωσία. Η πανδημία δίνει τέλος και σ αυτή τη συλλογική αυταπάτη.

Αλλά ο φόνος εδώ δεν έγινε με βασική ευθύνη της τοπικής κοινωνίας ούτε από έλλειψη φιλότιμου. Το αλλοπρόσαλλο “άνοιγμα” του νησιού και τα ασυνάρτητα μέτρα έφεραν το αδιέξοδο. Τα κρούσματα, όταν εντοπίστηκαν, δεν ανακοινώθηκαν, προειδοποιήσεις δεν έγιναν, ενημέρωση καθυστερημένη και αποσπασματικά, ούτε λόγος για ιχνηλάτηση επαφών.

Ολα κρύφτηκαν, στο όνομα του τουριστικού τζίρου, μέχρι που να μην κρύβονται πια.

Από την άφιξη του πρωθυπουργού στην Αντίπαρο για να παραδώσει το διαβατήριο στον Τομ Χανκς μέχρι σήμερα έχει περάσει ένας αιώνας και περίπου ένας μήνας. Η χαμογελαστή φωτογραφία των δύο ζευγαριών, Μητσοτάκη και Χανκς, ανήκει σε άλλη εποχή, πριν ο Covid-19 σημαδέψει το νησί. Μακάρι όχι ανεξίτηλα.

Πηγή: ieidiseis.gr

Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Στέλιος Στυλιανίδης: Δέκα προτάσεις για την ψυχική υγεία προς την Ζωή Ράπτη (ieidiseis.gr)

Αυτές είναι οι προτάσεις του Στέλιου Στυλιανίδη, εκ των κορυφαίων καθηγητών κοινωνικής ψυχιατρικής στο Πάντειο, ψυχιάτρου-ψυχαναλυτή, στην νέα υφυπουργό Υγείας για την ψυχική υγεία.  

Δεν υπάρχει υγεία χωρίς ψυχική υγεία. Η ψυχική υγεία είναι κάτι περισσότερο από την απουσία ψυχικής διαταραχής, συνδέεται με την σωματική υγεία και την κοινωνική συμπεριφορά.

Η δημιουργία χαρτοφυλακίου για την ψυχική υγεία θα μπορούσε να είναι μια καλή είδηση εφόσον η κυβέρνηση δείχνει έτσι τη βούλησή της να δώσει σημασία σ αυτόν τον εξαιρετικά ευαίσθητο χώρο. Αλλά αυτό θα φανεί στην πράξη εφόσον υπάρχει η ικανότητα και ο σχεδιασμός να αντιμετωπιστούν τόσο οι ευρύτερες προκλήσεις όσο και πάγια εξειδικευμένα αιτήματα.

Ας αρχίσουμε από τις ευρύτερες προκλήσεις που καθορίζουν την πολιτική ψυχικής υγείας και επηρεάζουν την ατομική και συλλογική ψυχική υγεία. Για όλες τις παρατηρήσεις οι οποίες διατυπώνονται εδώ υπάρχει ισχυρή επιστημονική τεκμηρίωση, εθνική και διεθνής και η σύνδεσή τους με την 35χρονη εμπλοκή του υπογράφοντος στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας και στην Ευρώπη:

-Η φτώχεια, η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, ιδιαίτερα τα χρέη των νοικοκυριών, το αίσθημα εφήμερου και ρευστού ειδικά στα αστικά κέντρα, η συχνή παραβίαση των συνταγματικών δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών, το μεταναστευτικό-προσφυγικό πρόβλημα, οι κοινωνικές ανισότητες, το φύλο, η χαμηλή πρόσβαση στην εκπαίδευση, σε υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας και υπηρεσίες υγείας, οι χαμηλής ποιότητας κατοικίες, η αστεγία, ο στιγματισμός της ψυχικής ασθένειας που οδηγεί συχνά σε αποκλεισμό είναι κοινωνικές μεταβλητές που, μαζί με βιολογικούς και ψυχολογικούς άλλους παράγοντες, καθορίζουν το επίπεδο ψυχικής υγείας ενός πληθυσμού.

-Το ευρύτερο πλαίσιο για την ανάπτυξη μιας νέας μεταρρυθμιστικής πολιτικής στην ψυχική υγεία στη χώρα μας καθορίζεται από τις νέες συνθήκες ανταγωνισμού στην Ευρώπη και στον κόσμο, από την τεχνολογική εξέλιξη, από την επικρατούσα γνώση, όπου αυτή είναι επαρκώς τεκμηριωμένη, από πιλοτικές καινοτόμες δράσεις, από τα συσσωρευμένα προβλήματα της χώρας (πχ χρέη, φθίνουσα ανταγωνιστικότητα, δημογραφικό, ασφαλιστική κατάρρευση).

-Τόσο διεθνώς, όσο ακόμη περισσότερο στη χώρα μας, υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ψυχικής υγείας (mental health gap) μεταξύ αναγκών του πληθυσμού και διαθέσιμων πόρων για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών. Το χάσμα είναι τόσο μεγάλο που πολλοί συμπολίτες μας (περίπου 3/4 των ανθρώπων που έχουν ανάγκη) δεν λαμβάνουν ούτε στοιχειώδη ψυχιατρική θεραπεία και ψυχοκοινωνική φροντίδα, με αποτέλεσμα τη σοβαρή επιβάρυνση τόσο των ίδιων όσο και των οικογενειών τους.

-Παρά το μετέωρο βήμα και τις ανεπάρκειες της, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας, σύμφωνα με εκθέσεις ξένων εμπειρογνωμόνων-αξιολογητών αποτελεί, ιστορικά, από την εποχή της Λέρου μέχρι σήμερα, μία από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις που έχουν συντελεστεί. Σύμφωνα με την διεθνή και εθνική εμπειρία, οι προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης είναι οι εξής:

1. Εξεύρεση πόρων και αποτελεσματική επένδυσή τους.

2. Εθνικό σχέδιο δράσης με συγκεκριμένους στόχους, χρονοδιαγράμματα, παρακολούθηση και αξιολόγηση.

3. Πολιτική βούληση ικανή να διασφαλίσει τα προαναφερθέντα και τις αναγκαίες ρήξεις απέναντι στα συντεχνιακά κεκτημένα και ενδεχόμενες τοπικές αντιδράσεις.

4. Ηθική που διέπει τους μεταρρυθμιστικούς στόχους.

5. Εμπλοκή ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, οικογενειών και των ίδιων των τοπικών κοινοτήτων.

6. Αλλαγή στάσης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας ώστε να υπερβούν τις αντιστάσεις που προέρχονται από επαγγελματικές και συντεχνιακές δεσμεύσεις.

-Η πανδημία έχει επηρεάσει την ψυχική υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Ισχυρές ενδείξεις από τις μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι θα έχουμε αύξηση των αγχωδών διαταραχών, της κατάθλιψης, των εξαρτήσεων και της ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, είναι αναμενόμενο ότι την υγειονομική κρίση θα ακολουθήσει μια παγκόσμια κρίση σε επίπεδο ψυχικής υγείας. Η κρίση του Covid-19 στη χώρα μας αποτελεί μια νέα κρίση μέσα στην παλιά κρίση. Η γραμμή 10306, παρά την επιτυχή λειτουργία της, δεν επαρκεί να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Είναι εμφανές ότι προκύπτει επείγουσα ανάγκη για επέκταση και ενίσχυση των δομών ενός ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας καθώς και ανάπτυξη εξειδικευμένων μονάδων και δράσεων στην κοινότητα για την αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων από τον Covid-19 σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (μακροχρόνια άνεργοι, μονογονεϊκές οικογένειες, παιδιά, ηλικιωμένοι).

Τι να κάνουμε

Ένα συγκροτημένο σχέδιο δράσης για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης θα πρέπει να ορίζεται από τους ακόλουθους άξονες με χρονοδιάγραμμα, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, και συνεχή αξιολόγηση:

1. Ενίσχυση των δομών ψυχικής υγείας για παιδιά, εφήβους και ενήλικες στο πλαίσιο της τομεοποίησης και των ειλημμένων υποχρεώσεων της χώρας στο πλαίσιο του προγράμματος ΨΥΧΑΡΓΩΣ το οποίο χρηματοδοτήθηκε αδρά από την ΕΕ. Η καθυστέρηση του μετασχηματισμού των εναπομεινάντων ψυχιατρικών νοσοκομείων (ΨΝΑ, Δρομοκαΐτειο, ΨΝΘ) σε ένα δίκτυο κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και δημιουργίας νέων ψυχιατρικών τμημάτων στα γενικά νοσοκομεία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

2. Το χρόνιο αίτημα ενίσχυσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας θα πρέπει να ενσωματώσει οργανικά δράσεις και υπηρεσίες ψυχικής υγείας σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ.

3. Η συνηγορία και η ενδυνάμωση των συλλόγων ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών σε συνεργασία με την ΕΣΑΜΕΑ θα πρέπει να ενισχυθεί μέσα από τη συμμετοχή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στην αξιολόγηση της ποιότητας φροντίδας τους. Το γεγονός ότι η χώρα μας κατέχει θλιβερό αρνητικό ρεκόρ στα υψηλά ποσοστά των αναγκαστικών νοσηλειών σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (55-60% επί του συνόλου στη χώρα μας, 3% στην Πορτογαλία) αποτελεί συστημικό πρόβλημα και σηματοδοτεί κατάφωρη παραβίαση των στοιχειωδών συνταγματικών δικαιωμάτων συμπολιτών μας. Πόσο μάλλον όταν χρησιμοποιείται τόσο συχνά το μέτρο των μηχανικών καθηλώσεων κατά τη νοσηλεία που αποτελεί στίγμα τόσο για την ψυχιατρική κοινότητα όσο και για τον πολιτισμό μας.

4. Επικαιροποίηση θεσμικού πλαισίου για την ψυχική υγεία, ιδιαίτερα του ισχύοντος νομικού καθεστώτος για τις αναγκαστικές νοσηλείες.

5. Σχεδιασμός εξειδικευμένων δράσεων για προαγωγή και πρόληψη ψυχιατρικών διαταραχών στο γενικό πληθυσμό, ιδιαίτερα παιδιών και εφήβων.

6. Εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων της ήδη καλής πρακτικής που εφαρμόζεται στη χώρα μας για την έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση (ΕΠΙΨΥ) και καλών πρακτικών κατ οίκον παρέμβασης σε σοβαρά ψυχιατρικά περιστατικά στην κοινότητα (πρόληψη υποτροπών, αποφυγή ακούσιας νοσηλείας).

7. Δημιουργία ανεξάρτητου μηχανισμού συνεχούς παρακολούθησης (monitoring), λογοδοσίας και αξιολόγησης της ποιότητας φροντίδας τόσο των υπηρεσιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα όσο και των ιδιωτικών κλινικών. 

8. Κανονιστικό πλαίσιο για την άσκηση κλινικής και ψυχοθεραπευτικής πρακτικής ψυχολόγων, συμβούλων ψυχικής υγείας, life coaches, “εναλλακτικών θεραπευτών” προκειμένου να περιοριστούν δραστικά πρακτικές που υλοποιούνται από ανεκπαίδευτους και χωρίς πιστοποίηση δήθεν ειδικούς.

9. Ανάγκη ενίσχυσης στοχευμένων κοινοτικών παρεμβάσεων για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και την προαγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου τοπικά για την πολύπλευρη αντιμετώπιση των ψυχιατρικών, ιατρικών και κοινωνικών παθολογιών οι οποίες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους.

10. 10. Η παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε πρόσφυγες και μετανάστες, σύμφωνα με τις οδηγίες της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και τα παραδείγματα των καλών διεθνών πρακτικών, πρέπει να αποτελεί μέρος του εθνικού σύστημα υγείας και όχι παράλληλο σύστημα εξειδικευμένων δράσεων από ΜΚΟ, ώστε να αποφεύγεται ο κατακερματισμός και η αναποτελεσματικότητα λόγω της μη συνέργειας με το υπάρχουν σύστημα. Συμπερασματικά: Η νέα υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη με αρμοδιότητα την ψυχική υγεία οφείλει μέσα από τη συνεργασία με τους επαγγελματικούς, επιστημονικούς και κοινωνικούς εταίρους να ανακτήσει την τρωθείσα εμπιστοσύνη που αποτελεί προϋπόθεση προόδου και ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Δεν θα είναι εύκολο, θα απαιτηθούν τομές και συναινέσεις, μακριά από πελατειακές λογικές και συντηρητική νοοτροπία, αλλά είναι επιτακτικά αναγκαίο.

(Ο Στέλιος Στυλιανίδης είναι καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής Παντείου Πανεπιστημίου, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, επιστημονικός σύμβουλος ΕΠΑΨΥ)

Πηγή: ieidiseis.gr

Δημοσιεύσεις Ιστοσελίδες • • • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Συζήτηση του καθ. Σ. Στυλιανίδη με την Τασούλα Επτακοίλη στην εκπομπή Βόλτα του ΑΘΗΝΑ 98.4 (12/08/2020)

Συζήτηση του καθ. Σ. Στυλιανίδη με την Τασούλα Επτακοίλη στην εκπομπή Βόλτα του ΑΘΗΝΑ 98.4 (12/08/2020) σχετικά με τη στάση των νέων απέναντι στα νέα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας COVID-19.

Την εκπομπή μπορείτε να την ακούσετε εδώ.

Δημοσιεύσεις Έντυπος Τύπος Ιστοσελίδες • • By Γραμματεία Στυλιανίδη 0 Comments

Εθνικές φαντασιώσεις και ομαδικές αυταπάτες, του Στέλιου Στυλιανίδη (ΤΟ ΒΗΜΑ)

Στην ψυχαναλυτική προσέγγιση των ομάδων υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια πολύ ενδιαφέρουσα έννοια, αυτή της ομαδικής αυταπάτης και της λειτουργίας της πίστης.
Γράφει ο Στυλιανός Στυλιανίδης

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ

Στην ψυχαναλυτική προσέγγιση των ομάδων υπάρχει, μεταξύ άλλων, μια πολύ ενδιαφέρουσα έννοια, αυτή της ομαδικής αυταπάτης και της λειτουργίας της πίστης.

Ο σημαντικός γάλλος ψυχαναλυτής και ιδρυτής της γαλλικής ομαδικής ψυχαναλυτικής σχολής D. Anzieu (1975) περιέγραψε σαν βασική έννοια κατανόησης της λειτουργίας μιας ομάδας την ομαδική αυταπάτη: Η αυταπάτη είναι η πίστη στην εκπλήρωση της προσωπικής προσδοκίας μέσω της ομάδας. Αυτή η αυταπάτη είναι θεμελιώδης προκειμένου να υπάρχει συνέχεια και συνοχή μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής πραγματικότητας. Η πίστη και η ομαδική αυταπάτη είναι αμυντικές λειτουργίες τις οποίες αναπαράγει η ομάδα προκειμένου να αποφύγει τη δοκιμασία της αμφισβήτησής της σε σχέση με την αρχή της πραγματικότητας, όπως επίσης την επώδυνη ματαίωση και κατάθλιψη σε ατομικό επίπεδο.

Το «εμείς» έχει ανάγκη το «εγώ» όσο και το «εγώ» το «εμείς». Συνεπώς, όταν η ρευστότητα της ταυτότητας μιας κοινωνικής ομάδας είναι μεγάλη και όταν απειλείται η συνοχή της από την εξωτερική πραγματικότητα, τότε μέσω ασυνείδητων συμμαχιών, όπως η συμφωνία της διάψευσης (άρνηση της πραγματικότητας από όλα τα μέλη της ομάδας), επικρατεί η ομαδική αυταπάτη προκειμένου να μην τεθούν σε κίνδυνο οι βασικές πεποιθήσεις, βεβαιότητες και προκαταλήψεις της ομάδας.

Η σχηματική αυτή ψυχαναλυτική αναφορά μας προσφέρει μια βάση κατανόησης προκειμένου να αντιληφθούμε πώς οι συλλογικές εθνικές φαντασιώσεις προσκρούουν σε μια πολύπλοκη εξωτερική πραγματικότητα και γιατί οι ευσεβείς πόθοι  της ομάδας αποτελούν, τελικά, μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης του.

Τρία παραδείγματα:

l Πριν από τη Συμφωνία των Πρεσπών υπήρξε μαζική άρνηση της πραγματικότητας («η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική») μέσα από μια εθνική μυθοπλασία και τον εγκλωβισμό σε μια λαϊκιστική φαντασίωση άρρηκτης συνέχειας της αρχαιοελληνικής παράδοσης  και του σύγχρονου ελληνισμού. Το ιστορικό κόστος που πλήρωσε η χώρα μας για τη συντήρηση αυτής της αυταπάτης υπήρξε βαρύ και το όφελος από τον συμβιβασμό τεράστιο παρόλο που αυτό δεν εσωτερικεύθηκε ως πρόταγμα και δίδαγμα.

l Το διακύβευμα στα ελληνοτουρκικά είναι ακόμη μεγαλύτερο. Οσο πιο επικίνδυνα γίνονται τα πράγματα τόσο πιο ελκυστική γίνεται η άρνηση της πραγματικότητας, με αποτέλεσμα η ομαδική αυταπάτη να αναπαράγει συνεχώς διχοτομήσεις μεταξύ πατριωτών και εθνομηδενιστών. Η προσήλωση στο δόγμα της ακινησίας έχει στη βάση της τη συλλογική πεποίθηση-αυταπάτη ότι η Ελλάδα έχει δίκιο σε όλα και ότι αυτό το δίκιο θα της αναγνωριστεί διεθνώς αρκεί να μην κάνει πίσω από την κόκκινη γραμμή. Αποτελεί ταμπού οποιαδήποτε ρεαλιστική άποψη που θα υποστηρίξει π.χ. ότι η διεθνής δικαιοσύνη/διαιτησία δεν πρόκειται να αναγνωρίσει πλήρη επήρεια στο Καστελλόριζο και δαιμονοποιείται έτσι ο διάλογος στη βάση της διπλωματικής/γεωπολιτικής πραγματικότητας που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τις εθνικές φαντασιώσεις. Το δόγμα της ακινησίας στο Κυπριακό έχει σαν αποτέλεσμα τη συνέχιση του status quo της κατοχής. Και το ίδιο δόγμα στο Αιγαίο έχει σαν αποτέλεσμα τη διάχυση της γκριζοποίησης.

l Πρόσφατα ο μηχανισμός της ομαδικής αυταπάτης λειτούργησε καθοριστικά στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Στη διάρκεια της πραγματικά επιτυχημένης αντιμετώπισης του πρώτου κύματος της πανδημίας αναπτύχθηκε ένα συλλογικό αίσθημα υπεροχής στα όρια της μεγαλομανίας. Η σύγκριση υπέρ μας σε σχέση με τους ευρωπαίους εταίρους τροφοδότησε υπέρμετρα το αίσθημα εθνικής παντοδυναμίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν εσωτερικεύθηκε η ανάγκη τήρησης προληπτικών μέτρων, δεν αναπτύχθηκε ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη, πόσο μάλλον ατομική ευθύνη, δεν αντλήθηκαν τα διδάγματα του τέλους της τεχνολογικής και επιστημονικής επάρκειας απέναντι σε μια ασύμμετρη υγειονομική απειλή. Η επιβολή προστίμων δεν συμβάλει και δεν επιβάλλει αναστοχασμό, ούτε την αναγκαία ψυχική επεξεργασία που θα βοηθούσε πραγματικά τη συνοχή της κοινότητας. Η κυριαρχία σε ένα μέρος του πληθυσμού θεωριών συνωμοσίας για την πανδημία Covid-19 συνδέεται με την ομαδική αυταπάτη και την επικράτηση πρωτόγονων ψυχολογικών μηχανισμών: Δεν υπάρχει ιός και το κλίμα συναγερμού κατασκευάστηκε από παγκόσμια κέντρα εξουσίας για λόγους κοινωνικού ελέγχου.

Συμπερασματικά: Οι ομαδικές αυταπάτες όταν συνδέονται με σοβαρά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, δημόσιας υγείας και κοινωνικής συνοχής, οδηγούν σε ανεπαρκή ανάλυση της πραγματικότητας, καθήλωση σε αναχρονισμούς και ανορθολογισμό, σημαντική αδυναμία σύνθεσης και συναινέσεων απέναντι σε εθνικά και πατριωτικά διακυβεύματα.

Τελικά οδηγούν σε αντιλήψεις θυματοποίησης του κράτους-έθνους που φέρνουν ατομική και συλλογική αδράνεια και ένα βίωμα συλλογικού εφησυχασμού.

Οταν η απλή αναγνώριση της πραγματικότητας ισοδυναμεί με απειλή εξαφάνισης του έθνους, τότε ηττώνται η δημιουργικότητα, η σκέψη και η πρόοδος. Η ακραία εξιδανίκευση των «αναλλοίωτων» εθνικών χαρακτηριστικών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα παράγει παρακμή μέσα από την ακινησία που τροφοδοτείται από την ομαδική αυταπάτη.

Ο κ. Στυλιανός Στυλιανίδης είναι καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.